Joe Speedboot
1. Algemene informatie
a. I. Tommy
Wieringa, Joe Speedboot
II.
Amsterdam, 2008, eerste druk 2005
III. 476
pagina’s
b. Ontwikkelingsroman
(entwicklungsroman)
c. Op zijn
dertiende raakt Fransje Hermans uit Lomark in coma doordat hij overreden was
door een grasmaaier. 220 dagen later wordt hij wakker, ondertussen is hij 14
jaar geworden. Door het ongeluk is hij ‘’zo spastisch als het maar kan’’, zit
hij in een rolstoel, kan hij niet meer praten en hij kan alleen nog maar zijn
rechterarm gebruiken. Een tijd later komt er een nieuwe jongen in Lomark wonen,
Joe Speedboot. Zijn vader rijdt bij aankomst in Lomark het huis van Christof
Maandag in met de verhuiswagen, waarbij hij overlijdt. Vanaf dat moment zijn
Christof en Joe beste vrienden. Halverwege juni mag Fransje het ziekenhuis uit
en gaat met zijn twee broers naar de kermis. Ze laten hem achter bij een
boerderij met de belofte dat ze hem later komen ophalen. In die boerderij leert
Fransje Joe kennen.
Door zijn
ongeluk moet Fransje de derde klas overdoen. Omdat hij gehandicapt is, kan hij
niet zelfstandig naar het toilet. Daarom gaat Engel Eleveld met hem mee om hem
te helpen. Engel raakt ook met Christof en Joe bevriend. Wanneer Fransje 15
wordt, besluit hij in het tuinhuisje te wonen. Daar begint hij met schrijven. Hij
schrijft over alles wat er in zijn omgeving gebeurt in ‘’De geschiedenis van
Lomark en haar bewoners’’.
Picolien
Jane komt met haar ouders in Lomark wonen. Zij komen uit Zuid-Afrika en ze is
erg knap, alle jongens worden verliefd op haar. Als Joe hoort dat de dat Pj’s moeder
vaak naakt door de tuin loopt, besluiten de vier jongens een vliegtuig te bouwen
om haar te bespieden. Na een paar maanden is het vliegtuig af en kunnen ze ook
daadwerkelijk vliegen.
Omdat Fransje
alleen nog maar zijn rechterarm kan gebruiken, is hij heel gespierd aan die
arm. Joe had eerder voorgesteld dat Fransje armworstelaar zou worden, maar hij
had dit afgewezen omdat hij het niet zag zitten. Fransjes vader heeft een
brikettenpers van zijn werk meegenomen en Fransje maakt van oude kranten
briketten die zijn vader verkoopt in het dorp. Na een paar maanden, als Joe en
Fransje bij zijn vaders werk langsgaan, ziet Fransje dat er tegen de muur een
enorme berg papierbriketten staan, zijn vader heeft tegen hem gelogen en heeft de
briketten helemaal niet verkocht. Dat is het moment dat Fransje armworstelaar
wil worden. Joe wordt de trainer van Fransje en ze oefenen veel met het worstelen.
Ze winnen veel wedstrijden en gaan vaak naar het buitenland. PJ woont ondertussen in Amsterdam en heeft een vriendje, maar zij wordt vaak door hem
geslagen. Zij komt daarom voor een tijdje terug naar Lomark en vraagt of ze mee
mag naar een wedstrijd in Poznan. ’s Nachts gaat Joe naar PJ en gaat met haar
naar bed, vanaf dat moment zijn zij een stel. De volgende dag hoort Joe via de
telefoon dat Engel is omgekomen. Zij rijden gelijk naar huis voor de
begrafenis. PJ’s vriendje heeft een boek over haar geschreven, waarin hij
vertelt over haar verleden; ze zou boulimia gehad hebben en ze zou vaak
vreemdgegaan zijn. Dit laatste blijkt ook bij haar relatie met Joe; ze gaat
vreemd met Fransje. Joe heeft de afgelopen maanden gesleuteld aan een shovel en
is van plan mee te doen aan de Paris-Dakar race. Tijdens zijn afwezigheid gaat
PJ vaak vreemd met Fransje. Ook gaat zij vreemd met Christof, ze trouwt met hem
en krijgt een zoon van hem, maar dit weerhoudt haar er niet van ook vreemd te
gaan met Fransje als Christof weg is.
2. Verwachtingen
Tijdens de
les lazen we een fragment uit Joe Speedboot en dat sprak mij wel aan, we lazen
het fragment van het bouwen van het vliegtuig. Ik hoorde ook van mijn vader dat
het een leuk boek was. Ik wist niet zo goed wat ik moest verwachten, Joe Speedboot
zegt niet zoveel als je niet weet waar het boek over gaat. Omdat ik het
fragment gelezen had, wist ik dat het over een jongen ging die niet kon praten
en een sterke rechterarm had, wat mij erg nieuwsgierig maakte om het boek te
lezen.
3. Motieven:
Driehoeksverhoudingen
In het boek zijn
driehoeksverhoudingen een terugkerend element. Bij de bouw van het vliegtuig: ‘De driehoek betekent een vaste constructie,
meetkundig gezien, zei hij. Een vierhoek beweegt, die gaat schuiven. De
driehoek is de basis van elke vaste constructie.’ (blz. 84)
Voordat Engel bij de vriendengroep
komt, is er een driehoeksverhouding tussen Joe, Christof en Fransje. Nadat Engel
overleden is, wordt er nog gesproken over die verhouding bij de begrafenis.
Beweging en stilstand
Joe en Fransje staan in tegenstelling
tot elkaar; Joe kan lopen en Fransje staat eigenlijk stil. Joe is ook altijd
gefascineerd door beweging geweest: ‘Joe is een verlosser zonder belofte; hij
heeft geen vooruitgang gebracht, alleen beweging.’ (blz. 412) Zo kwam hij ook
met het idee voor het vliegtuig en de shovel voor de Paris-Dakar race.
Thema:
Desillusie. Zowat alle personages
hebben verwachtingen die niet uitkomen; zo verwacht Fransje dat Joe
verandering(beweging) brengt, is PJ niet wie ze lijkt te zijn en blijft Lomark
even saai als altijd.
4. Beoordeling
a. Tommy Wieringa gebruikt veel
vergelijkingen en stijlfiguren, wat het verhaal wat levendiger maakt. Ook gebruikt
hij sarcasme, Fransje heeft zelfspot; hij kwijlt veel aan het begin van het
verhaal. ‘’Liters heb ik van dat spul. Ik kan er goudvissen in houden.’’ (blz. 29)
Wieringa gebruikt veel uitgebreide en
lange zinnen met vergelijkingen, ik vind de laatste alinea uit het boek een
mooi voorbeeld: ‘’De E981 is in gebruik genomen, een gletsjer van asfalt heeft
nieuwe tijd voor zich uit gewalst en wij zijn verdwenen achter een metershoge
geluidswal van aarde en kunststof. Wij horen inderdaad niks, net zomin als dat
wij worden gehoord. Automobilisten die langsflitsen zien misschien vanuit een
ooghoek het puntje van onze kerktoren boven het scherm uitsteken, met daarop de
hoan die kroanig blef, maar verder heeft de wereld ons aan het zicht
onttrokken. Maar daarachter zijn wij niet gestorven, noch zijn wij van gedaante
veranderd. Wij zijn hier nog’’
b. Tijd: Het verhaal speelt zich af aan het einde van de 20e
eeuw: PJ komt bij Fransje in de 3e klas in 1993, Christof was het
beroemde Tennis Pong aan het spelen( het spelletje met de twee streepjes en het
balletje). Dit geven een goede aanduiding dat het verhaal zich in de jaren ’80 en
’90 afspeelt.
Ruimtes: Het
verhaal speelt zich vooral af in het fictieve Lomark, wat zich bevindt in Westerveld.
Lomark ligt dichtbij de grens naar Duitsland, aangezien Joe maar een half
uurtje hoefde te rijden naar een fabriek in Duitsland waar hij tijdelijk
werkte. Er zijn ook een aantal buitenlandse plaatsen waar Fransje
armworstelwedstrijden had, waaronder Poznan en Rostock.
5. Eindoordeel
Niet leuk heel
leuk
Ik vond Joe Speedboot een leuk boek
om te lezen, voornamelijk omdat het over het dagelijks leven van een
gehandicapte jongen gaat. Je leest over zijn gedachten, zijn vrienden en over
zijn mening over Lomark en haar bewoners. Het is leuk om te lezen over zijn
ontwikkeling, zijn passie voor de samoerai en de uitspraken van Miyamoto
Musashi, die hij vooral tijdens de armworsteltoernooien bedenkt en uitlegt. Je leest
eigenlijk zijn dagboek, er gebeurt ontzettend veel in het boek, en Fransje
beschrijft alles duidelijk en geeft aan alles zijn mening.
‘’Wat
bleef mij anders over dan te proberen armworstelaar te worden? Ik ging in
training, Joe en ik richtten ons op het eerste toernooi in Luik, eind oktober. Er
waren halters in huis gekomen en hij had een partij eiwitsupplementen op de kop
getikt in de smaken aardbei, vanille en citroen. In poedervorm, aan te lengen
met melk. De smaken hadden meer te maken met de kleur dan met fruit want ze
waren allemaal even zoet en romig, met een kalkachtige afdronk.’’ (blz. 281)
Dit citaat gaat over een ontwikkeling
van Fransje, hij besluit serieus te gaan trainen om armworstelaar te worden.
Hij gaat vanaf dit moment elke dag zijn arm trainen en drinkt de
eiwitsupplementen daar ook bij, zodat hij ontzettend sterk wordt in zijn arm.
Ik vond het interessant om te lezen over de manieren hoe hij trainde met zijn
verlamde lichaam, en hoe het armworstelen steeds serieuzer werd, met steeds
sterkere tegenstanders en steeds grotere prijzen die hij won.
‘’Ik verpletterde hem in minder dan een minuut. Hij glimlachte een
beetje, schoof even over zijn kruk tot hij goed zat en zette zijn arm in de box
voor het tweede partijtje. Weer kwam ik meteen boven. ‘U moet leren om de
vijand in een handomdraai te verpletteren.’ Weer drukte ik door zijn weerstand
heen. ‘Het is van wezenlijk belang hem direct totaal te verpletteren.’ Hij was
op driekwart van de weg naar de ondergang. ‘Het voornaamste is om het hem
onmogelijk te maken zich ook maar enigszins te herstellen.’ Dit is Het
Verpletteren zoals Musashi het voorschrijft: ‘Wanneer wij hem niet totaal
verpletteren zou hij weer overeind kunnen komen.’’’ (blz. 306)
In dit citaat vertelt Fransje over de
uitspraken van Musashi en hoe zijn tactiek bij het armworstelen was. Zoals net
gelezen gebruikte Fransje de uitspraken in zijn voordeel; hij won menig
wedstrijd met Musashi’s regels. Het was interessant om te lezen over de flinke
hoeveelheid uitspraken van de oude Samoerai die in het boek verwerkt waren.
Zonder de uitspraken en tactieken van Musashi zou Fransje niet zo veel
wedstrijden gewonnen hebben.
In vergelijking met mijn verwachting
van het boek vind ik het verhaal leuker dan gedacht. Het gaat niet alleen om de
jongen met maar één goede arm, het gaat ook over de bewoners van Lomark en de
gebeurtenissen in en rondom Lomark, over de ideeën van Joe en natuurlijk de
armworstelingen.
6. Gebruikte bronnen
